رنگ‌ها شما را خلاق‌تر می‌کنند.                                                             طاهره - ع

پژوهشگران در رابطه با تأثیر عوامل مختلف در بازدهی و نتایج فرایند تعلیم و تربیت، مطالعات گسترده‌ای انجام داده‌اند و نقش کمی و کیفی عوامل مختلف نرم‌افزاری مانند: برنامه‌ریزی، مدیریت، نیروی انسانی و همچنین عوامل سخت‌افزاری مانند: محیط طبیعی، فضاهای فعالیت و تجهیزات مختلف را شناسایی و ارزیابی کرده‌اند.به نظر "چان کولتز" چگونگی فضاهای آموزشی و پرورشی از عوامل موثر کارایی درونی

آموزش و پرورش می‌باشد. در تعلیم و تربیت نوین، فضای فیزیکی مدارس به عنوان یک عامل زنده و پویا در کیفیت‌های آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان، ایفای نقش می‌کند.در پژوهش‌های انجام شده، عوامل شکل‌دهنده به فضای فعالیت همچون: اندازه، تناسب، نور و رنگ مورد بررسی قرار گرفته است. در میان عوامل فوق، رنگ، نقش مهم و بسزایی در تأثیرات محیطی و در نتیجه‌ میزان و کیفیت فعالیت‌های آن دارد.بعضی از رنگها مفاهیمی چون: روشنی، شادمانی و امیدواری داشته و برسلامتی روح و روان آدمی تأثیر بسزایی دارند و گروهی از‌ آنها، موجب کسالت، یاس، غم واندوه گردیده و باعث خستگی و افسردگی روح و روان آدمی می‌شوند
"هنر ارتل" تأثیرات رنگ محیطی را میان کودکان مدرسه‌ای در "مونیخ" مورد مطالعه قرار داد. در این تحقیق رنگ‌های اصلی مورد مطالعه با تأثیرات مثبت‌تر ذهنی، زرد، زرد مایل به سبز، پرتقالی و آبی روشن بود که در چنین شرایطی نمرات بهره‌ی هوشی کودکان دوازده نمره افزایش یافت، در حالی که در محیط‌های تیره (سیاه، قهوه‌ای و...) نمرات بهره‌ی هوشی کودکان، کاهش یافت. در یک جمع‌بندی از مطالعات پژوهشگران در مورد رنگ، رنگهای روشن و نزدیک به سفید ضمن افزایش فعالیت عمومی بدن، باعث نشاط، پیشرفت کار و فعالیت‌های شغلی، حرفه‌ای، تحصیلی و... می‌گردد و برعکس، رنگهای تیره اثر کاهندگی در میزان تحرک داشته، باعث کم شدن فعالیت و پیشرفت می‌گردد. رنگ‌های تیره محیط را تاریک‌تر و کوچک‌تر نشان می‌دهد در حالی‌که رنگهای روشن که بزرگ‌تر جلوه می‌کنند و محیط‌ را روشن‌‌تر و پرنورتر جلوه می‌دهند.    خصوصیات روانی رنگهاَ:    سبز: نمایانگر آرامش، امیدواری، وقار و ربانیت الهی است و از خشم و فشارهای عصبی می‌کاهد. سبز، آمیزه‌ای از دانش و ایمان است. وقتی سبز متمایل به زرد می‌شود، احساس جوانی و نیروهای بهاری را به وجود می‌آورد.
رنگ سبز همچنین، به عنوان رنگ بهشتی در قرآن مطرح شده است: مُدها مَتان: «که درختان آن دو بهشت در منتهای سبزی و خرمی است» (سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 64)متکئین علی رفرف خُضر و عَبقری حِسان: «بر رفوف سبز و بساط زیبا تکیه زده‌اند»(سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 76)آبی: رنگی است با طراوت، آرام، ساکن، تسکین‌دهنده و امیدوار کننده است. در فرهنگ اسلامی چون آسمان آبی است و جایگاه فرشته‌ها، خدا و موجودات پاک می‌باشد، دارای تقدس و احترام خاصی است.خاکستری، نه اضطراب آفرین است نه آرام بخش و نیز عاری از هر گونه هیجان و انگیزه می‌باشد. خاکستری بیان روحیه‌ی مردد، مردم بی‌طرف و نماد بی‌تصمیمی است. خاکستری همچنین نماد رنگ پریدگی بازتاب ترس، پیروی و مرگ است.سفید، در روح، آرامش کاملی به وجود می‌آورد. سفید، سکوتی سرشار از زندگی است و پاکی و خلوص را القا می‌کند.قهوه‌ای، رنگ کسالت و بیماری،‌ مرارت، خجالت و کم‌رویی،‌ اندوه و مرگ است.سیاه، مظهر پوچی و نابودی است و علامت غم‌پرستی، بی‌حوصلگی، بی‌تفاوتی، انزوا و کدورت است.
برخی روایات درباره‌ی رنگ‌ها:             پیامبراکرم(ص) فرموده‌اند: به سبزه‌ نگریستن، بینایی را افزون می‌کند.در وسایل‌الشیعه جلد پنجم از پیامبراکرم(ص) نقل شده است: «لباس سفید رنگ بپوشید، یرا دلنشین‌تر و پاکیزه‌تر می‌باشد».امام علی‌(ع) فرموده‌اند: «لباس سیاه نپوشید، چون سیاه، لباس فرعون بوده است».از امام باقر(ع) نقل شده است: «بهدرستی که اهل بهشت دارای لباس‌های سبز رنگ هستند».امام صادق(ع) را در احرامی از جنس برد یمانی به رنگ سبز دیده‌اند و یک بار هم در مسجد پیامبر اکرم(ص) در حالی که به نماز مشغول بوده و لباسی به رنگ زرد بر تن داشته، دیده شده است.در کتاب کافی از امام صادق(ع) نقل شده است:«رسول خدا(ص) پوششی داشت که با گیاهی چون زعفران رنگ شده بود، آن را درخانه به تن می‌کرد و رنگش بر آن حضرت، اثر می‌گذاشت.
در کتاب دعائم از امام صادق(ع) روایت شده که رنگ سرخ در لباس کراهت دارد.رنگ فضاها: رنگ، تأثیر فراوانی بر روحیه و رفتار انسان‌ها داشته و حالات روانی و عاطفی آنها را به شدت تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد بنابراین با توجه به شرایط سنی دانش‌آموزان رنگ فضا و تجهیزات از حساسیت بیشتری برخوردار است و می‌تواند شادابی، نشاط و آرامش روانی، تحرک و تلاش دانش‌آموزان را افزایش و در نتیجه فرایند یاددهی ـ یادگیری را تحت تأثیر قرار دهد، لذا رنگ باید موجبات فعال شدن ذهن شاگردان را فراهم و از ایجاد هیجانات تحریک‌کننده و یا خستگی و کسالت جلوگیری کند. رنگ مدارس در هر دوره‌ای و با توجه به کاربری فضاها (کلاس‌، راهرو، نمازخانه و...) متفاوت است حتی در دوره‌ی ابتدایی رنگ هر کلاس می‌تواند متفاوت باشد.برای کلاس‌هارنگ گرم و آرام (مظهر روشنایی و علم) و برای راه پله‌ها و راهروها که حایل میان حیاط و کلاس هستند، رنگ سرد و آرام مناسب‌تر است، چراکه هم موقع خروج از کلاس بچه‌ها هیجان دارند و هم هنگام ورود به کلاس، پس از زنگ تفریح و فضای شاد و پرشیطنت حیاط مدرسه، این رنگ در کنترل هیجانات روحی تأثیر بسزایی دارد.درهای ورودی کلاس‌ها و دفتر، باید تیره‌تر از زمینه‌ی رنگی دیوارها و راهروها باشد تا توجه و احترام دانش‌آموزان را برانگیزد. در سرویس‌های بهداشتی، هم به علت فقدان استانداردهای بهداشتی، رنگ سفید مناسبتر است.نمازخانه: مدرسه، جایگاه تربیت و تخلق به اخلاق و فضایل الهی است، لذا نمازخانه از اهمیت خاصی برخوردار است و باید فضای آن انگیزه و رغبت به اقامه‌ی نماز را در بچه‌ها تقویت کند، در نظر دانش‌آموزان زیبا و جذاب بوده و یادآور محبت، صمیمیت و شادابی باشد.  منابع:  مجله‌ی تربیت شماره‌ی 7، فروردین 1382 - مجله‌ی رشد معلم، شماره 3 آذر 1379   مجله‌ی رشد تکنولوژی شماره 1 و 2 آبان و مهر 80-79 - کتاب یادداشتهای وارونه، تألیف: عبدالعظیم کریمی نقل از نشریه نگاه وزارت آموزش و پرورش هفته دوم بهمن 1387